ادعای جعلی و طاغوتی بودن واژه‌ی اصیل و ایرانی «آذری»، در جشن فارغ التحصیلی دانشجویان رشته‌ی «زبان و ادبیات ترکی آذری» در شهر تبریز و تلاش برای حذف آن نام، واکنش‌های گوناگونی را از سوی فعالان فرهنگی آذربایجان و به طور ویژه، شهرتبریز، درپی داشته است.

گروه سیاست: ادعای جعلی و طاغوتی بودن واژه‌ی اصیل و ایرانی «آذری»، در جشن فارغ التحصیلی دانشجویان رشته‌ی «زبان و ادبیات ترکی آذری» در شهر تبریز و تلاش برای حذف آن نام، واکنش‌های گوناگونی را از سوی فعالان فرهنگی آذربایجان و به طور ویژه، شهرتبریز، درپی داشته است.

ضمن احترام تمام به زبان «ترکی آذری»، از ریاست محترم دانشکده‌ی ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه تبریز، استدعای دوستانه‌ای داریم : همان گونه که در این زمینه به سخنان و دیدگاه های سایر افراد توجه داشته‌اند، نیم نگاهی نیز به دلایل بسیار مختصر و البته کاملا مستند و منتخبِ علمی ما از بین پرشمار دلایل محکم در جعلی و طاغوتی نبودن واژه‌ی «آذری» و تعلق آن به «ایران»، داشته باشند.

۱- با بررسی درختِ خانواده‌ی «زبان های ایرانی» که براساس طبقه بندی‌های دوکتابِ «تاریخ زبان فارسی» نوشته‌ی «مهری باقری» و «زبان های ایرانی» اثر «یوسف میخائیلوویچ ارانسکی»، ترجمه‌ی «علی اشرف صادقی»، به وضوح و روشنی، با واژه‌ی «آذری» به عنوان عضوی از خانواده‌ی زبان‌های «ایرانی» مواجه خواهیم شد.

۲- «محمدبن اسحاق الندیم» در کتاب «الفهرست» به هنگام بحث از زبان های ایرانی، با تکیه بر قول «روزبه» (عبداله بن مقفع) می‌نویسد: «زبان مردم آذربایجان “پهلوی” است؛ پهلوی منسوب به “پهله” است که نام پنج شهر اصفهان، ری، همدان، نهاوند و “آذربایگان” است.»

۳- «ابوعبداله محمدبن احمد خوارزمی» در سده‌ی چهارم هجری و کتاب «مفاتیح العلوم» مشابه سخن ابن مقفع را که ابن‌ندیم در الفهرست آورده، ارائه کرده است.

۴- «دکترعنایت اله رضا» در اثر ارزشمندخود، «آذربایجان و ارّان» با اشاره به منابع و مستندات زبان شناسان و تاریخ شناسانِ بنام، آورده‌اند: «زبان مردم آذربایجان یا ماد خُرد، همانند زبان مردم نواحی غربی و مرکزی ایران و به دیگر سخن، زبان ساکنان سرزمین ماد بزرگ، “پهلوی” بود؛ مولفان نخستین سده‌های پس از ظهور اسلام، زبان مردم آذربایجان را “پهلوی آذری” و گاه “آذری” نامیده اند.»

۵- بنا به گواهِ دانشمند و خاورشناسِ بنام آلمانی و استاد واژه شناسی ایرانی، “یوزف مارکوارت”؛ «زبان پهلوی حقیقی، همان زبان آذربایجانی است.»

۶- «یاقوت حموی» و «حمداله مستوفی»، زبان ساکنان آذربایجان را «آذری» دانسته اند.

۷- «دکتر محمد معین» از برجسته ترین محققان و پدیدآورنده‌ی یکی از مهم‌ترین واژه نامه‌های فارسی، یعنی «فرهنگ فارسی معین»، آورده‌اند: «پهلوی به زبانی ایرانی اطلاق می‌شود که اصطلاحا آن را پارسی میانه نامند.»

همچنین لازم به ذکر است که زبان شناس بزرگ، دکتر «پرویز ناتل خانلری» در جلد نخست از اثر ارزشمند و محققانه‌ی خود، «تاریخ زبان فارسی»، هنگام سخن از خانواده‌های اصلی و مهم زبان‌های بشری که تاکنون با «روش تطبیقی» کشف شده و مورد قبول دانشمندان زبان شناسی است، آورده اند‌: «خانواده‌ی “آلتائی” شامل زبان‌های “ترکی”، تاتاری، ترکمانی، قرقیزی، مغولی قبایل قلموق و پوریات و تنگوسی مردم منچوری است»

آلتای کجاست؟ گروهی از مردمانِ «تُرک» که در سیبری جمهوری آلتایی و سرزمین آلتای روسیه زندگی می کنند.

قطعا جناب رئیس مستحضرند و برای ایشان تکرار مکررات است؛ اما ظاهرا و همچنان هستند افرادی که متوجه این موضوع ساده نشده اند: «زبان، الزاما بیانگر تبار و ملیّت نیست.» با اضافه شدن زبان ترکی به زبان «آذریِ» مردم آذربایجان، ملیت «ایرانی» این منطقه، نمی تواند تبدیل به «تُرک» شود! اما شوربختانه امروز با سیل تبلیغات و تحریکات گسترده و ضد ایرانیِ بیگانگان و ایجاد تنش‌های گوناگون قومی، از جمله پوشش و حمایت از جنگی پوشالی تحت عنوان جنگ زبانیِ «ترک و فارس»، باهدف تضعیف یکپارچگی ملت ایران، مواجه هستیم. این پروپاگاندای ضدایرانی روی اندیشه و باور برخی از مردمان ساده دل آذربایجان و محافلِ جوانان پاکدل اما بی تجربه و تهی از هرگونه تحقیق، تاثیر گذاشته و همین امر، موجبات سوء استفاده‌ی روزافزون و هرچه بیشتر احزاب و گروه‌های سازمان یافته‌ی ضد ایرانی، به طور ویژه_ پانترکیسم_ شده است. البته سابقه‌ی این تبلیغات و تحریکاتِ ضدایرانیِ جاری و ساری، طولانی بوده و  نباید آن را مختصِ عصر حاضر بدانیم.

حذفِ مفهوم و واژه‌ی «آذری» از ترکیب «زبان و ادبیات ترکی آذری» و جعلی و طاغوتی خواندن آن، جفا در حق هویت و فرهنگ ایرانی مردم آذربایجان و به تبع آن، رساندن آسیبی جدی به مفهوم توسعه زای «دولت_ملت» است.

 باری! دلایل مستندِ فوق که برگرفته از آثار دانشمندان برجسته ی این حوزه می‌باشند، تنها بخش کوچکی از دلایل پرشمار جعلی و طاغوتی نبودن واژه‌ی «آذری» و تاکیدی بر پیوند آن نامِ گرامی با هویت «ایرانی» مردمان خطه‌ی آذربایجان است. ترکیب «ترکیِ آذری» برای تعریف عنوان زبان امروز مردم آذربایجان، از منصفانه‌ترین و مناسب‌ترین عناوین است.

قطعا عدم هشیاری در مواجهه با چنین کنش‌هایی، میدان تاخت و تازهای ضد ایرانی را برای دولت همسایه آزار، یعنی ترکیه، فراخ خواهد کرد.

  • نویسنده : نیما عظیمی
  • منبع خبر : آذرپژوه