گروه سیاست: حسن بهشتی پور در گفتگو با آذرپژوه در مورد علت هشدار مقام معظم رهبری در مورد عدم تغییر مسیرهای ارتباطی بین ایران و ارمنستان اظهار داشت: قفقاز جنوبی عقبه استراتژیک برای ایران و در حوزه تمدنی فلات ایران محسوب می‌شود، از همین روی هرگونه تغییر و تحول در این حوزه تاثیر مستقیمی بر امنیت مرزهای شمالی ما دارد. بنابراین تهران از جهت امنیتی و تاریخی نمی‌تواند نسبت به تحولات این منطقه بی‌تفاوت باشد.

وی ادامه داد: طی سه دهه گذشته نوعی همکاری بر اساس موازنه مثبت و منافع متقابل در مرز ایران با دو کشور همسایه شمالی خود یعنی آذربایجان و ارمنستان شکل گرفته که  می‌توان برداشت کرد هر نوع تغییری در این مرز موجب برهم خوردن موازنه راهبردی در منطقه می‌شود. چون تغییر در جغرافیای سیاسی هر بخشی از منطقه قفقاز جنوبی تاثیر مستقیم بر برهم خوردن ثبات و امنیت سایر بخش‌ها خواهد داشت.

این کارشناس ارشد روابط بین‌الملل خاطرنشان کرد: ارمنستان  محصور در خشکی برای دستیابی به آب‌های خلیج فارس و دریای عمان به مرز ۴۵ کیلومتری با ایران نیاز مبرم دارد. چون این مسیر در طول سه دهه گذشته پس از فروپاشی و منازعه ارمنستان با جمهوری آذربایجان در شرق و اختلاف با ترکیه در غرب تنها مکانی مطمئن برای ارمنستان بوده تا بتواند نیازهای ضروری خود را از طریق خطوط حمل و نقل جاده‌ای فراهم کند.

وی افزود: همچنین مرز مغری از طریق راه‌های ارتباطی داخلی، ارتباط ایران را با شمال ارمنستان در مرزهای گرجستان و از آنجا به دریای سیاه و شرق اروپا فراهم می‌کند. برای کشور ما نیز مرز نوردوز و از آنجا برقراری ارتباط با مغری در ارمنستان، یکی از سه راه اصلی دسترسی حمل و نقل زمینی ایران به اروپا محسوب می‌شود. از این جهت می‌توان گفت مرز مغری رگ حیاتی کشور ما و هم ارمنستان  بشمار می‌رود و آنها نمی‌توانند از چنین مرزی چشم پوشی کنند.

بهشتی پور یادآور شد: مرز ایران و ارمنستان که در طرف ایران «نوردوز» و در طرف ارمنستان« مغری» نامیده می‌شود، ۳۴ سال پس از امضای عهدنامه ترکمنچای، در سال  ۱۸۶۲ بین ایران و روسیه نهایی شد. یعنی حدود ۱۶۰ سال از تاسیس آن می‌گذرد. گرچه برای همه ما ایرانیان مبنای تشکیل چنین مرزی تلخ و غم انگیز بوده و هست اما در طول همه این سال‌ها چه در دوره روسیه تزاری و چه در دوران حاکمیت بلشویک‌ها و چه در دوران پس از فروپاشی شوروی و همسایگی با ارمنستان همیشه مورد احترام دو طرف قرار داشته است و طی این همه سال، شاهد کمترین تنش در مقایسه با سایر مرزهای کشور در این منطقه بوده‌ایم.

وی ادامه داد: از نظر جغرافیای سیاسی و نیز حقوقی، رودخانه ی ارس رودخانه مرزی بین المللی محسوب می‌شود که از چهار کشور می‌گذرد. وجود این رودخانه در مرز دو کشور شرایط ویژه ای را به وجود آورده است که اگر به هر دلیل مرز ایران و ارمنستان در مغری مخدوش شود، تاثیر مستقیم آن بر تغییر جغرافیای سیاسی منطقه در مسیر رودخانه به سمت نخجوان در غرب و خاک اصلی جمهوری آذربایجان در شرق خواهد بود. ضمن آنکه ضربه جدی بر موقعیت حوزه آبی ارس به عنوان رودخانه بین المللی که نماد همکاری و همبستگی کشورهای منطقه بوده و هست، وارد خواهد شد.

این استاد دانشگاه خطاب به مسئولان گفت: از بین بردن مرز ایران و ارمنستان نقشه جدیدی نیست و احتمال تحقق آن بسیار اندک است. اما از آنجا که اثرات این اقدام احتمالی برای منافع راهبردی تهران بسیار حیاتی و تعیین کننده است، هرچند که احتمال آن کم باشد، به دلیل اهمیت راهبردی مغری، باید در برابر وضعیت موجود در منطقه آگاهانه دوراندیشی کرد و بجای خوش بینی به وعده‌های داده شده از سوی همسایگان، رویکردهای مناسب را برای پیشگیری از اجرای چنین نقشه شومی برای ایران و منطقه  اتخاذ کرده و برنامه‌های لازم را طراحی و اجرا کنیم.

وی افزود: در نتیجه مرز مغری تنها یک مرز محدود ۴۵ کیلومتری برای ایران و ارمنستان نیست این مرز دروازه همکاری های شمال – جنوب و در صورت  خواست ترکیه و آذربایجان می‌تواند بنیان همکاری‌های شرقی غربی را محقق سازد.