گروه سیاست: انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در روزهای آتی برگزار خواهد شد و در این انتخابات دو نامزد به عنوان رقبای اصلی و شانس نخست پیروزی مطرح هستند: رجب طیب اردوغان رهبر بلامنازع ترکیه در بیش از ۲ دهه گذشته و کمال قلیچدار اوغلو رهبر حزب مخالف “جمهوریخواه خلق” و نامزد مورد توافق ائتلاف سیاسی مخالفان اردوغان موسوم به “میز شش تایی”.

نظرسنجی های انتخاباتی حاکی است که هیچ یک از ۴ نامزد انتخابات ریاست جمهوری شانس پیروزی در مرحله نخست انتخابات را ندارند و به احتمال زیاد اردوغان به همراه قلیچدار اوغلو به مرحله دوم انتخابات که ۲ هفته پس از انتخابات ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۲ برگزار خواهد شد، خواهند رفت، مگر اینکه رای دهندگان مردد و تصمیم نگرفته در ۵ روز آینده با تصمیمات شان نتیجه انتخابات را در همان مرحله نخست رقم بزنند و نامزدی را با کسب چند ده یا چند صد هزار رای بالاتر از ۵۰ درصد آرا، به کاخ ریاست جمهوری بفرستند.

وضعیت قطبی شده جامعه ترکیه به گونه ای است که آرای بین دو اردوگاه اصلی رقیب به قدری به یکدیگر نزدیک شده که امکان و احتمال تنش های داخلی پس از اعلام نتایج انتخابات دور از انتظار نیست. در این میان یکی از مهم ترین سوال هایی که مطرح است این است که پیروزی کدام یک از دو نامزد اصلی رقیب بیشتر به نفع ایران خواهد بود؟

فریدون مجلس در گفت‌وگو با آذرپژوه در ارزیابی خود از سیاست خارجی احتمالی قلیچداراوغلو و تغییر اساسی در صورت پیروزی در انتخابات اظهار داشت: مفهوم تغییر اساسی مبهم و گسترده است، اما تغییر ایجاد می‌شود. ترکیه همسایه آسیب دیده از روسیه و تجاوزات تاریخی آن در جایگاه امپراتوری فروپاشیده و به نوبه خود تجاوز‌گر، پس از شکست در دو‌جنگ جهانی به درستی بقای خود را در اتحاد و پناه بردن به چتر دفاعی جناح پیروز یعنی جهان غرب تشخیص داد و از آن بهره مند بوده است. این قالب سیاسی، دفاعی و اقتصادی و حتی فرهنگی بستر اصلی سیاست بین المللی ترکیه را تشکیل می‌دهد. توسعه اقتصادی ترکیه در همین بستر میلیون‌ها نفر روستایی و عشایری ترکیه را به صنایع خارجی و داخلی جذب کرد و تا حدی تعادل فرهنگی و مدنی جامعه مدرن ترکیه را به سود اکثریت جدید محافظه کار با زیرساخت سنتی و اسلامی برهم زد.

وی ادامه داد: نسل جدید دوران گذار با ظواهر مدرن و باطن محافظه کار که هم خواهان برخورداری از مواهب مدنیت و هم جذابیت معاداندیشانه بوده است، توانست با پیروزی در انتخابات شهرداری‌ها تدریجا مسیر استیلا به حاکمیت را بگشاید. اما سرعت توسعه ترکیه دوران گذار تازه‌ای در کشمکش نسل محافظه کار روستایی پیشین با نسل مدرن جوان کنونی در پیوند با مدرنیسم مدنی پیشین فراهم آورده که با وجود تلاش‌های اردوغان برای بقای در قدرت به هر قیمت و در حالی که وارد دوران سالمندی هم شده است مشکل می‌سازد. به عبارت دیگر بستر اصلی سیاست خارجی ترکیه بر همان پایه اتحاد با غرب خواهد بود و فقط سرکوبگری‌های از نوع سنتی استبداد شرقی، و جنگ طلبی‌ها و ماجراجویی‌های منطقه‌ای و سلطانی کاهش می‌یابد و ترکیه به ریل توسعه اقتصادی که در آن اخلال شده بود باز می‌گردد.

وی در پاسخ به این پرسش که بنابراین برای منافع ایران اردوغان بهتر خواهد بود یا قلیچداراغلو؟ اظهار کرد: به نظر بنده برای ایران که به نوبه خود تجربیات ترکیه را با تجربه افراطی‌تر سنت گرایی اسلام سیاسی می‌پیماید، ترکیه مدرن و دور شدن از سنت‌گرایی اردوغانی الهام بخش‌تر و بهتر است.

این کارشنالس ارشد روابط بین الملل با اشاره به تبار ایرانی قلیچداراغلو گفت: نمی‌دانم این تبار ایرانی چگونه است؟ آیا کردی و نژادی است یا مهاجرتی، هرچه هست بخشی از هویت او به عنوان شهروند وفادار کشور و ملت ترکیه است که تا این مرحله تأیید شده و طبیعتا باید منافع ملی ترکیه را ترجیح دهد. اما با توجه به اینکه با دیدگاهی سکولار به سیاست می‌نگرد تأثیرگذار خواهد بود، هرچند شاید خوشایند مقامات مذهبی نباشد.

مجلس در مورد اظهارات قلیچداراوغلو مبنی بر احیای جاده ابریشم از ایران و حذف باکو  نیز گفت: موضوع جاده ابریشم تابع نیاز توسعه هماهنگ جهان طبق قانون فیزیکی ظروف مرتبطه است. بدیهی است کشورهای ثروتمند عرب حوزه خلیج فارس خواهان توسعه خطوط ریلی مدرن و دسترسی به اروپا از طریق ترکیه و نیز به همراه ترکیه خواهان اتصال به آسیا و بهره مندی از آن هستند. عملی شدن آن تابع «جغرافیا» است. در واقع جمهوری آذربایجان را دور نمی‌زنند بلکه همراه با آن کشور با واقع بینی جغرافیایی انتخاب مسیر می‌شود! نباید فراموش کرد که تا حد امکان دسترسی آبی ارزان‌ترین و مهم‌ترین است. اما برای همه کشورها و سرزمین‌ها میسر نیست لذت ارتباط ترکیبی گریزناپذیر است و ایران در میان مسیر قرار دارد، همچنان که ترکیه نیز در میان مسیر قرار دارد.

وی در مورد رفتن الهام علی‌اف به میتینگ اردوغان و دلایل نگرانی وی گفت: الهام علی‌اف نگران دیدگاه سلطه امپراتوری شیعی بر آن کشور است. خصوصا اینکه توسعه اقتصادی جمهوری آذربایجان نیز سنت گرایان روستایی و عشایری آن کشور را به شهرها کشانده و بر نفوذ آنان افزوده است. اما جمهوری آذربایجان در زمان سلطه روسیه و شوری سابقه مدنی غیر سنتی طولانی‌تری را پیموده است و با توسعه کنونی نگرانی از سنت‌گرایی گذرا خواهد بود. اما آنها بیشتر نگران خشم ابراز شده ایران از روابط آن کشور با اسرائیل هستند، و با جانشین اردوغان هم رابطه خواهند داشت. ولی با نرمش در این سیاست دینی و عدم مداخله در امور یکدیگر این مرحله سپری خواهد شد.