گروه اقتصاد: شاید یکی از نقاط مثبت دولت ترکیه بویژه در دهه نخست زمامداری، رشد پایدار اقتصاد و بهبود زندگی مردم بود که حالا به نظر می‌رسد درست در نقطه مقابل آن قرار گرفته است بطوری که نرخ تورم به ۷۳ درصد رسیده و لیر ۴۵ درصد از ارزش خود را در یکسال اخیر از دست داده است.

مشکلات اقتصادی ترکیه ریشه‌های عمیقی دارد، اما بحران اخیر ناشی از اصرار آقای اردوغان بر کاهش نرخ‌های بهره در مواجهه با تورم فزاینده است، دقیقاً برخلاف تاکتیکی که اقتصاددانان تجویز می‌کنند. به نظر می‌رسد دولت اردوغان در دوراهی افزایش رشد اقتصادی و تورم فزاینده قرار گرفته است. او اصرار دارد که نرخ‌های بهره‌ی بالا باعث تورم می‌شود، اما نرخ‌ بهره‌ی پایین پول بیشتری را به گردش در می‌آورد و مردم را تشویق می‌کند تا بیشتر وام بگیرند و خرج کنند.

با کاهش نرخ بهره، اردوغان استدلال می‌کند که مصرف کنندگان برای گرفتن تسهیلات و مصرف مشتاق‌تر خواهند بود و کسب و کارها تمایل بیشتری به وام گرفتن، سرمایه گذاری پول در اقتصاد و استخدام کارگران خواهند داشت. همچنین اگر لیر در برابر دلار ارزش خود را از دست بدهد، صادرات ترکیه ارزان‌تر می‌شود و مصرف‌کنندگان خارجی تمایل بیشتری به خرید کالاهای ترک خواهند داشت که همه این موارد موجب رشد اقتصادی ترکیه می‌شود.

این باور دولت اردوغان تا حدودی درست است، اما بهای سنگینی دارد. ترکیه کاملاً به واردات قطعات خودرو و دارو و همچنین سوخت و کود و سایر مواد خام وابسته است. وقتی ارزش لیر کاهش می‌یابد، خرید آن محصولات هزینه بیشتری دارد و خود را در افزایش نرخ تورم کالاهای وارداتی نشان می‌دهد. همچنین عدم پایبندی اردوغان به تئوری‌های اقتصادی متعارف، برخی از سرمایه گذاران خارجی را که مشتاق بودند صدها میلیون دلار به اقتصاد ترکیه تزریق کنند را ترسانده است.

همچنین در سطح خرد نیز خانوارها بخش زیادی از درآمد خود را به واسطه تورم از دست می‌دهند، در واقع فقر افزایش و طبقه متوسط (به عنوان حامی اصلی حزب عدالت و توسعه) به تدریج ذوب می‌شود. همچنین، کسب‌وکارها ترجیح می‌دهند کالاها را احتکار کنند تا اینکه آنها را بفروشند، چون احتمالا قادر به جایگزینی آن‌ها نباشند.

با وجود این شرایط، به نظر می‌رسد، رئیس جمهور ترکیه رویکرد اقتصادی خود را تشدید کرده و تاکید دارد که در مخالفت با نرخ‌های بهره بالاتر «هرگز مصالحه نخواهد کرد». از همین روی، احتمالا نرخ تورم در ماه‌های آینده مجددا افزایش و لیر با کاهش بیشتر ارزش خود مواجه خواهد شد که می‌تواند به عنوان پاشنه آشیل اردوغان در انتخابات پیش‌رو باشد./ شیوا صفری