ارّان نام سرزمینی در قفقاز است، و هیچ گاه نام آذربایجان نداشته است. در مورد محدوده‏ ی جغرافیایی این منطقه نظرهای متفاوتی ارائه شده اند.

بر پیشانی کوه بلندی از سلسله کوه‌های شمال شهرستان سراب، کتیبه‌ای اورارتویی نقر شده است که در زبان محلی به «رازلیق» مشهور است. مرتضی راوندی، می‌نویسد: «این تمدن در اطراف دریاچه‌ی ارومیه، دریاچه‌ی وان، ارمنستان و ناحیه‌ی آناتولی شرقی قرار داشته ‌است...»

قرار بود به دژ (قلعه) بابک خرمدین در سرزمین آذربایجان برویم. بر خود لازم می دانستم تاریخ آذربایجان را بدانم. کتاب تاریخ آتورپاتکان، نوشته پروفسور اقرارعلی اف بهترین منبعی بود که موفق شدم قبل از سفر آن را بخوانم و متن زیر خلاصه ای از این کتاب است.

گروه تاریخ: آن چنان که از اسناد و منابع تاریخی برمی‌آید، سرزمین اران و آذربایجانِ ایران هیچ گاه در یک اقلیم و یا یک محدوده جغرافیایى قرار نگرفته بودند. صحت این مطلب را مى‌‏توان از لابه‌لاى اکثر مدارک و اسناد باز یافت. هر چند در برخى از فرهنگ‌ها و کتاب‌ها، محدوده آن دو یکى دانسته شده و اران ولایتى از آذربایجان شمرده شده است.

گروه فرهنک و ادب: «پروفسور اقرار علی‌اف» از دانشمندان برجسته تـاریخ‌شناسی و زبان‌شناسی جمهوری آذربایجان است. وی عضو هیات علمی آکادمی علوم جمهوری آذربایجان در باکو بود. به زبان های باستانی احاطه داشت و از انگشت‌شمار پژوهشگرانی بود که از توانایی خواندن خطوط میخی سومری، آکدی، آشوری و فارسی باستان برخوردار بود. کتاب تـاریخ آتورپاتکان یکی از تالیفات علمی و مهم «اقرار علی اف» می‌باشد.

گروه تاریخ: منطقه آذربایجان بخشی از سرزمین ماد بزرگ بود. این سرزمین از زمان یورش اسکندر مقدونی به نام آتورپاتگان معروف شده است. البته نام این منطقه در کتاب بن دهش (خلاصه اوستا) ایـران ویچ ذکر گردیده است. در آن کتاب می خوانیم. «ایـران ویچ ناحیت آذربایجان است. ایـران ویچ (آذربایجان) بهترین سرزمین آفریده شده است.

گروه تاریخ: جریان قومی در آذربایجان به تبعیت از پان ترکیسم همواره کوشیده‌ است که ده‌ها تمدن پیشین در فلات بزرگ ایران را به سود خود، ترک قلمداد کند. یکی از این تمدن‌های درخشان سومریان است. آنها اما برای اثبات ترکی بودن زبان سومری، از صد سال پیش تاکنون، تنها نام یک دانشمند را به میان می‌آورند؛ و این دانشمند، شخصی آلمانی به نام هومل است. اما در زمان هومل، تنها خود وی بود که در میان همه دیگر سومرشناسان به این ادعا اعتقاد داشت.

گروه تاریخ: در این که مردم آذربایجان را باید بازماندگان قوم ماد دانست، بیشتر منابع تاریخی بر آن تاکید دارند. ده‌ها دلیل ساده و علمی مربوط به قرون گذشته نشان می‌دهد که مردم شمال غرب ایران به مادهای باستان پیوسته‌اند و همه پژوهشگران این را مسلّم می‌دانند.

گروه تاریخ: منطقه آذربایجان بخشی از سرزمین ماد بزرگ بود. این سرزمین از زمان یورش اسکندر مقدونی به نام آتورپاتگان معروف شده است. البته نام این منطقه در کتاب بن دهش (خلاصه اوستا) ایـران ویچ ذکر گردیده است.

ایران در طول تاریخ، همواره در معرض هجوم و توطئه ‏های دشمنان‏ قرار داشته است.